* Fehmi Koru
Şaşırmayın, iş, yazımın başlığındaki sonuca dayanabilir. İktidar cumhurbaşkanı adayını değiştirmek zorunda kalabilir.
Ben burada “Erken hatta baskın seçim kapıda” yazdıkça dudak bükenler, dünden itibaren, kendileri “Galiba erken seçim olacak” beklentisini söylem etmeye başladılar.
Dün ne oldu da fikir değişti?
Evet, tam da o denli; fitili ateşleyen, iktidarın küçük ortağı MHP’nin lideri Devlet Bahçeli’nin partisinin küme toplantısında, “İster vaktinde ister erken yapılsın biz seçime hazırız” cümlesini kullanması oldu..
Bahçeli’nin çıkışlarıyla 2002 ve 2018 seçimlerinin tarihlerini erkene aldıran siyasi kişilik olduğunu hatırlayanlar, demek ki, seçimin erkene alınabileceğini kabul edebilmek için onun bu yeni çıkışını bekliyorlarmış…
Herhalde Devlet Bahçeli ile AK Parti genel lideri da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan arasındaki ikili görüşmelerin son vakitlerde sıklaşması da kanaatin değişmesinde kıymetli bir hissenin sahibidir. İktidarın büyük ortağının sözcüleri, Numan Kurtulmuş ile Ömer Çelik de, seçime değinirken ‘erken’ sözcüğünü söylem etmiş, lakin onlara fazla kulak verilmemişti. MHP başkanı ile birlikte onların sözleri de paha kazanmış oldu.
Türkiye’de seçim tarihinin erkene alınabileceği konusunun şimdikine benzeri biçimde gündeme girmesi, sonunda seçim tarihiyle oynanmayı getiriyor. Daima bu türlü oldu zira.
Yalnız bir tuhaf durum da yok değil.
Zamanında yapılacak seçim için bu yılın Haziran ayının ortası beklenecek. Dün açıklanan memur ve emekli maaşlarına yapılan ve ‘büyük müjde’ gibi sunulan artırımın %25 oranıyla hudutlu kalmasının meydana getirdiği hayal kırıklığı, bilhassa mutfak enflasyonunun hayatı zehir edecek kadar değerli hale getirmesiyle daha da derinleşecek.
Demirel’in “Boş tencerenin yıkamayacağı iktidar yoktur” veciz tabirini iktidar sahipleri kulaklarında küpe olarak taşırlar.
O veciz söz önümüzdeki seçimde bir kere daha doğrulanabilir.
Hükümet açısından seçimin tarihini erkene almak, her şeyden evvel, en az ziyanla sandıktan çıkma ihtimaliyle ilgilidir.
En değerli konu ‘ekonomik gerekçe’ gibi görünse de, tarihi erkene alınacak seçim ile vaktinde yapılacak seçim ortasında öteki farklar da var.
Muhalefet bir mühlet evvel erken seçim tarihiyle ilgili ‘En geç Mart ayı sonu’ şartını açıkladı. İktidar cephesi erken seçim kararının Meclis’te alınabilmesi için gerekli 360 milletvekiline sahip değil; o yol denenecekse muhalefetin takviyesine gereksinimi var.
Seçim tarihi muhalefetin istediği üzere bu yılın Nisan ayından evvelki bir tarihe alınacak olursa, 6 Nisan 2022 tarihinde muhalefetin ağır itirazlarına karşın çıkartılan seçim yasası bu seçimde uygulanamıyor.
İktidar seçim tarihini Meclis’ten geçirerek erkene almayı istediği takdirde muhalefetin takviyesine muhtaç; bunu sağlaması ise fakat seçimin üç ay içerisinde ve eski seçim maddesiyle yapılmasıyla mümkün olabiliyor.
Bazı akl-ı evveller ülkeyi seçime götürmenin diğer bir yolu bulunduğunu, cumhurbaşkanının da Meclis kararını beklemeden istediği vakit ülkeyi seçime götürebilme yetkisi olduğunu hatırlatıyorlar.
Doğrudur, cumhurbaşkanın seçim tarihini erkene çekme yetkisi var.
Ancak anayasada var olan ve Tayyip Erdoğan’ın yine aday olabilmesini imkansız kılan “Bir kimse en fazla iki kere Cumhurbaşkanı seçilebilir” (m. 101) cümlesini geçersiz kılmanın yolu, tekrar anayasada (m. 116) yer alan “Cumhurbaşkanının ikinci devrinde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, cumhurbaşkanı bir sefer daha aday olabilir” cümlesinde sözünü buluyor.
Yani?
İki kere seçilmiş -biri 2014’te, oburu 2018’de- Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın yine aday olabilmesi, lakin seçim tarihinin Meclis tarafından erkene alınmasıyla mümkün olabiliyor.
Seçim tarihini erkene almak için iktidar sözcüleri tarafından ortaya atılan, Haziran ayının sıcaklığı, insanların o ayı tatil için değerlendirmesi ve hatta seçim gününün Ramazan’a denk gelmesi üzere münasebetlerin hiçbiri fazla kıymetli değil; en kıymetli münasebet bu zikrettiğim.
Adaylık için başvuranlar hakkında karar verecek son merci olan Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK), her biri mesleklerinin doruğunda kıdemli hukukçu üyelerinin, adaylar hakkında karar verirken kendilerini anayasayla bağımlı hissetmeleri halinde, iktidar seçimdeki en değerli kozunu kaybedebilir.
YSK’nın her istikametiyle dökülen İstanbul seçimini yenileme kararına benzemez bu mevzu.
Cumhurbaşkanı tek bir imzayla seçim tarihini erkene aldığında ülke onun istediği vakitte seçime sarfiyat, ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan o durumda üçüncü sefer aday olamaz ve iktidar cephesi ondan diğer bir ismi aday göstermek zorunda kalır.
İktidar sözcülerinin “Seçim ha bugün olmuş ha vaktinde yapılmış, fark etmez” diye özetlenebilecek yaklaşımının gerçekleri tam yansıtmadığını anlatmak için kalemimi fazla yorduğumu ben de biliyorum. Lakin, tarihlerle oynamanın gerisinde çok daha önemli münasebetler bulunduğunu daha kestirmeden anlatmak kolaya kaçmak olurdu.
Bu yazının başlarında seçim tarihinin erkene alınması konusunun iktidar ortağı iki partinin önderlerinin kısa müddette birkaç kere buluşmalarının eseri olabileceğini ima etmiştim.
O görüşmelerde nasıl bir formül üzerinde mutabakata ulaşılmış olabilir?
Erken seçim kararını Meclis’ten çıkartma yolunu tercih etmişlerse, o durumda muhalefetin dayanağını almaları ve o vakit da seçim tarihini Nisan ayı öncesine çekmeyi kabul etmeleri gerekecek.
Yok, seçimde çıkardıkları yasanın geçerli olmasını istedikleri için 6 Nisan 2023 sonrasında bir tarihte ısrarcı olacak ve bunu Meclis’e gitmeden, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yetkisini kullanmasıyla gerçekleştireceklerse, o vakit farklı bir aday bulmaları gerekecek.
Hangi metot üzerinde uzlaşılmış olabilir?
Yoksa, ikinci tekniği lakin anayasa mahzurunu farklı yollarla aşma teşebbüsünü mi benimsemişlerdir?
İşte üzerinde düşünülmeyi bekleyen yeni sorular size…
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.