Türkiye’de her geçen gün çiftçiler mesleği bırakmak zorunda kalacaklarına ve eserleri ziyanına sattıklarını belirtirken, bir yandan tarladaki ekinlerini bedavaya dağıtan yahut reaksiyon göstermek için yollara döken üreticilere dair haberler geliyor. Üreticiden tüketiciye gelene dek eserlere kat ve kat artırım gelirken, 6 yıl evvel Berat Albayrak’ın gündeme getirdiği “hal yasası”nın, neden hala uygulanmadığını Sabah gazetesi gündeme getirdi. Mevlüt Tezel’in “6 yıl oldu! Hal yasası neden çıkmıyor?” başlıklı yazısı şu halde:
“Çiftçilerin isyanından haberdar mısınız?
Örneğin Konya’da çiftçilik yapan ziraat mühendisi vatandaş “Domatesin maliyeti 5.5 lira.
Hal çetesinin bana verdiği teklif 5 lira. Bu domates sizin mutfağınıza 25 liraya gelecek” diye isyan ediyor.
Urfa’da Antep fıstığı üreticisi “Tarlada fıstığın kilosu 70 TL fakat siz 600 TL’ye alıyorsunuz” diyor.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel bile hükümete yüklenmek yerine “Tarlaya gittim sordum, taze fasulyenin kilosu 8 TL. Eşim pazarda 120 TL’ye alıyor. Nakliye ve masraflarla izah edilmez bu” diyor.
Balıkesir’den Konya’ya, Maraş’tan Bandırma’ya birçok vilayette çiftçi, köylü isyanda. Traktörleriyle yolları kapatıyorlar, protesto şovları yapıyorlar.
Mahsullerinin tarlada kaldığını, eserlerini ürettikleri fiyata bile satamadıklarını, aracı firmaların ve fabrikaların yok kıymetine eserlerini aldıklarını söylüyorlar.
Önerilen paraya kızıp kamyon dolusu kavun karpuzunu halka bedavaya dağıtanlar da var.
Tehlikenin farkında mısınız? Ürettiğinin karşılığını alamayan hatta ürettiği fiyata satamayan çiftçi ekim yapmazsa seneye besin krizi yaşanabilir!
Tarlada ucuz olan eserin pazar, manav ve marketlerde yüksek fiyata satılmasını çok tartıştık.
Konya’dan küçük Hollanda’nın tarımda Türkiye’den fazla kazanma örneğini vermek artık klişe oldu!
Sahi ne oldu yeni Hal Yasası?
REÇETESİ YAZILDI
Berat Albayrak Hazine ve Maliye Bakanı olduğu 2018 yılında soğan, patates fiyatları olağandışı yükselince üreticiden tüketiciye direkt köprü kuran, çiftçinin sırtından geçinenleri devre dışı bırakan Tanzim Satış noktaları kurulmuştu.
Başta “Devlet patates, soğan mı satar” diye dalga geçenler olmuştu.
Oysa gaye eserin tarladan markete, manava kadar geliş sürecinde fiyatları olağandışı artıranlar devre dışı bırakılırsa hem çiftçi hem de tüketicinin bu işten yararlı çıkabileceğini göstermekti.
Ve bunda da başarılı olunmuştu. O süreçte marketler tarım eserlerinde çabucak önemli fiyat indirimleri yaptılar.
Albayrak daha sonra probleme kesin tahlil bulmak için yeni Hal Yasası çalışmasını başlattığını şöyle açıklamıştı:
“Hal Yasası çok yakın süreçte Meclis gündemine gelecek. İnşallah artık komisyonculuk tarihe karışacak ve yeni haller, yeni satış imkânları sağlanacak. Lojistikteki kayıpların önüne geçeceğiz. Bu yasal düzenlemeyle dünyada örneği olmayan modeli çalışıyoruz.”
Albayrak vazifesinden ayrıldıktan sonra Hal Yasası güya unutuldu!
Ne vakit bu köşede “Ne oldu hal yasası” diye sorsak, “Çıktı çıkacak” deniyor lakin çıkan bir yasa yok. Sabah muharriri Melih Altınok geçtiğimiz ay çiftçiden 1,5 TL’ye alınan limonun tezgâhta nasıl 80 TL olduğunu sorgularken Tarım Bakanlığı’na yeni Hal Maddesi’nin akıbetini sormuştu.
Tarım Bakanlığı yetkilileri de “Biz üretimden, üreticiden sorumluyuz. Sonrasındaki ticari süreç Ticaret Bakanlığı’nın alanı. Hal Yasası konusu Ticaret Bakanlığı’nda” demişti.
Sorun belirli, tahlili de belirli.
2018’de Albayrak tedavi için reçeteyi de yazmıştı. Pekala, bu yasa altı yıldır neden çıkmıyor?
Yoksa komplo teorileri gerçek mi? Vatandaşa ucuza alışveriş yaptıracak, çiftçinin sırtından beslenenleri devre dışı bırakacak ve enflasyonun düşmesini sağlayacak Hal Maddesi’nin çıkmasını istemeyenler mi var?
Elbette hem çiftçiyi hem de tüketiciyi soyan, besin piyasasını manipüle edenler var!
Onların gerisinde da ülkelerin tarım siyasetlerine bile karışan, çiftçiyi ekilecek tohumdan atılacak gübreden ilaca kadar kendine bağlayan kartel olmuş global şirketler de olabilir!
Hal Yasası ivedilikle çıkmalı. Çiftçi üretemezse seneye besin fiyatları uçar!”